Mieke BREYNE, Notaris te Ieper

Euthanasie beroert de gemoederen. Veel mensen weten in grote lijnen wat het is, maar toch bestaan er nog veel misverstanden over de regels met betrekking tot euthanasie. Zo wordt een euthanasieverzoek vaak verward met een voorafgaande wilsverklaring euthanasie. Wij overlopen vijf belangrijke vragen over deze vaak misbegrepen vorm van levensbeëindiging.

1. Wanneer kan je om euthanasie verzoeken?
Zwaar zieken - zowel meerderjarigen als minderjarigen - hebben volgens de wet het recht om euthanasie te vragen. Minderjarigen moeten de uitdrukkelijk toestemming krijgen van hun wettelijke vertegenwoordigers.

Een arts zal dit verzoek slechts inwilligen als aan strenge voorwaarden is voldaan:

• Je moet wilsbekwaam zijn, wat betekent dat je gezond van geest moet zijn en moet beseffen wat je aan het beslissen bent;

• Je moet ondraaglijk fysiek of psychisch lijden (bij minderjarigen moet er sprake zijn van ondraaglijk fysiek lijden);

• Je moet vrijwillig, duurzaam en aanhoudend om euthanasie verzoeken. Niemand kan in jouw plaats om euthanasie verzoeken. Het verzoek moet schriftelijk gebeuren, maar de vorm op zich is niet bepalend.

• Je moet aan een medisch uitzichtloze (ongeneeslijke) aandoening lijden. Dat kan zowel een terminale als een niet-terminale aandoening zijn. Dat laatste geval kan enkel bij meerderjarigen. Bij een terminale aandoening raadpleegt de arts verplicht een tweede arts (en een advies van een kinder-jeugdpsychiater of psycholoog wanneer het om een minderjarige gaat). Bij niet-terminale aandoeningen moet een tweede én een derde arts geconsulteerd worden. Bovendien geldt een wachttermijn van een maand tussen het indienen van het verzoek en de euthanasie.

2. Mag een arts een euthanasieverzoek weigeren?
Ja. Euthanasie vragen is een recht, maar euthanasie krijgen niet. Het staat elke arts vrij om een euthanasieverzoek te weigeren. Als patiënt moet je dan een andere arts raadplegen. Deontologisch gezien moet een arts die uit gewetensbezwaren een behandeling weigert de patiënt doorverwijzen naar een andere arts of een andere zorginstelling.

3. Dus ik kan niet op voorhand aangeven dat ik ingeval van lijden euthanasie wens?
Inderdaad. Je kan wel een voorafgaande wilsverklaring opstellen waarin je vraagt dat er euthanasie wordt verricht indien je op onomkeerbare wijze het bewustzijn verliest. De wilsverklaring geldt  enkel voor het geval je in een onomkeerbare coma zou belanden. Maar op voorhand euthanasie vragen voor het geval je ernstig zou lijden (bv. door dementie) kan  niet.

Je vult de wilsverklaring in, in aanwezigheid van twee meerderjarige getuigen. Minstens één van die getuigen mag geen erfgenaam zijn of materieel belang hebben bij jouw overlijden. De wet schrijft bepaalde vormvereisten voor. Op www.leif.be vind je alle nodige informatie en een modeldocument. Let op: Deze wilsverklaring is maximaal vijf jaar geldig. Denk eraan om deze tijdig te vernieuwen.

4. Moet ik mijn familie op de hoogte brengen van mijn beslissing?
Een verzoek naar euthanasie bij een ondragelijk fysiek of psychisch lijden is een uiterst persoonlijke beslissing. De arts mag het verzoek met je naasten bespreken, maar hiervoor is jouw toelating als patiënt nodig. Dit  betekent  dat je als patiënt, om welke reden ook, jouw euthanasiewens voor je  familieleden kan verzwijgen.

Wat met de voorafgaande wilsverklaring euthanasie bij onomkeerbare coma? Je hebt de mogelijkheid (maar geen verplichting) om een vertrouwenspersoon aan te duiden die je behandelende arts op de hoogte brengt van je wensen. Deze vertrouwenspersoon mag niet de behandelende arts of iemand  van het verplegend team zijn. Maak je document op in meerdere exemplaren. Kopieën met je originele handtekening mogen. Zo kan je verschillende exemplaren meegeven aan je naasten en je artsen. Vergeet niet dat je omgeving alleen rekening kan houden met je wensen als je deze kenbaar maakt.

5. Waar kan ik terecht voor informatie en modeldocumenten?
Wie meer informatie wil over het euthanasieverzoek en de wilsverklaring voor euthanasie ingeval van onomkeerbare coma kan een kijkje nemen op www.leif.be. Op deze site vind je eveneens modeldocumenten.

LEIF is een organisatie die bijna 500 artsen (huisartsen en ziekenhuisartsen) over heel Vlaanderen opleidt over de problematiek van euthanasie, beslissingen aan het levenseinde en de mogelijkheden van de palliatieve zorg in Vlaanderen. LEIFartsen leveren steun en advies bij een vraag naar euthanasie maar voeren de euthanasie principieel niet zelf uit.

Wil je voorafgaande wilsverklaringen opstellen en wil je dat aan de wereld kenbaar maken? Dan kan je een LEIFkaart bestellingen op www.leif.be. Deze handige kaart vermeldt al de voorafgaande wilsverklaringen waarover je beschikt. Je bewaart deze kaart in je portefeuille, zodat artsen en hulpverleners rekening kunnen houden met je beslissingen.

Klik hier voor meer informatie over de verschillende wilsverklaringen en de beslissingen die je vandaag kan nemen voor als het in de toekomst niet meer lukt.

Bron: Fednot